Ho fana ka Sistimi e lekanang le e tšoarellang ea lijo
Polelo ea lefapha la nama ea likhoho le likhoho tsa lefatše.
Re le sechaba, re tobane le phephetso e ikhethang. Phephetso ea ho sebetsana le phetoho ea maemo a leholimo ha joale, empa hape le ho aha litsamaiso tse matla tsa temo ea lijo tse ka fanang ka phihlello ea selemo ho pota ea lijo tse lekaneng ho 30% ea baahi bao hajoale ba tobaneng le linako tsa tlala, ha ba ntse ba fepa batho ba lebelletsoeng ba limilione tse likete tse 2 lilemong tse 30 tse tlang.
Ka hona ho bohlokoa hore katamelo e akaretsang ea botsitso, e shebang ts'ireletseho ea lijo, theko, phepo le botsitso moruong e khubung ea litsamaiso tsa rona tsa lijo.
Lekala la lefatše la mehlape le na le 1.3 limilione tse likete lihoai, balemi, bahlahisi, li-processor le lik'hamphani lefats'eng ka bophara ho tloha ho ba nang le thepa e nyane ho isa lits'ebetsong tse kholo, bao kaofela ba bapalang karolo ea bohlokoa tsamaisong ea lijo ea hajoale, ba fana ka phepo e hlokolosi bakeng sa limilione ho potoloha le lefatše. Ka boiteko bo ntseng bo hola ba ho matlafatsa lits'ebetso tsa lijo ho fihlela li-SDFs tsa Sustainable Development Goals (SDGs), lefapha la lehe le likhoho le ikemiselitse ho fana ka sistimi e lekanang le e ts'oarellang ea lijo e fokotsang bofuma, e ntlafatsa tekano ea bong, e ntlafatsang mekhoa ea boipheliso ea bahlahisi le ho eketsa ts'ireletso ea lijo, ha re ntse re ntlafatsa bophelo bo botle ba batho le polanete.
Phepo e nepahetseng le Menehelo ea Sechaba
Ho ja ka phepo e nepahetseng le botsitso ho amana le botsitso - liphoofolo le limela li na le kamano, kamano e tlatsanang ho latela tikoloho, bophelo bo botle ba batho le phepo e nepahetseng. Leha ho le joalo, ho bohlokoa ho hopola hore ha se liprotheine kaofela e lekana.
Liprotheine tsa liphoofolo, tse kang mahe le likhoho ke liprotheine tse felletseng tse bolelang hore li fana ka li-amino acid tsa bohlokoa tse hlokoang ke 'mele ea rona. Ntle le ho ba liprotheine tsa boleng bo holimo ka ho fetesisa, liprotheine tsa liphoofolo li fana ka livithamini le liminerale tsa bohlokoa tse sieo lijong tsa batho ba bangata lefats'eng ka bophara. kenngoa ka mmele. Sena se lebisitse ho Mokhatlo oa Lefatše oa Bophelo (WHO) o hlalosa lijo tsa mohloli oa liphoofolo e le molemo ka ho fetisisa mohloli oa lijo tsa boleng bo holimo tse nang le limatlafatsi bakeng sa bana ba lilemo li 6-32.
Limilione tse likete tse peli batho lefatšeng ka bophara ba na le khaello ea li-micronutrient, ha milione 149 bana ba ka tlase ho lilemo tse hlano ba na le bothata ba ho qepha ho amanang le phepo e nepahetseng. Ho kenyelletsa lijo tse fumanoeng ke liphoofolo phepong, joalo ka nama ea likhoho le mahe, ho ka kenya letsoho ho koaleng lekhalo la phepo.
Menehelo ea Moruo
E le 'ngoe ho tse tšeletseng batho lefats'eng ka bophara ba iphelisa ka temo, ba theha lefapha le fanang ka chelete US $ 1.27 trillion ho moruo oa lefatše le 40% ea GDP ea temo. Mokhatlo oa Lijo le Temo oa Machaba a Kopaneng (FAO) mehala mehlape 'mohloli oa boraro oa bohlokoa ka ho fetisisa oa lekeno' le 'letlotlo la ho tiisetsa moruo le lekeno'.
Le basali ba emelang 66% ea balemi ba liphoofolo ba futsanehileng ka ho fetisisa lefatšeng, ho ba le mehlape e kang likhoho e bile sesebelisoa se matlafatsang haholo bakeng sa basali ba lulang libakeng tseo basali ba nang le phihlello e fokolang ea beng ba mobu.
Mehlape e fana ka mofuta oa polokeho ea lichelete le botsitso, tseo nakong ea komello, likhohola kapa likhohlano li ka fallisoang, tsa fana ka chelete e eketsehileng ea malapa le phepo e nepahetseng. Ntle le moo, ho senyeha ho ikhethileng ha likhoho le sistimi ea tlhahiso ea mahe ho bapala karolo ea bohlokoa ho hlahiseng chelete le khoebong, ha e ntse e fana ka ts'ireletso ea lijo.
Menehelo ea Tikoloho
Lihlahisoa tsa liphoofolo li ke ke tsa tla ka litšenyehelo tsa tikoloho. Mehlape e ka hlahisa lijo tse matlafatsang libakeng tse ngata ka mekhoa le mahlale a tsamaisang mehlodi ea tlhaho ea lefatše. Mohlala, liphoofolo li fetola lijo tse nang le boleng bo tlase ba li-protein, joalo ka lihlahisoa tsa lijo-thollo tse sa latsoeheng le tse nang le letsoai, protheine ea boleng bo phahameng lijo tse latsoehang haholo le tse nang le phepo e ngata, tse tlatsetsang polokehong ea lijo le moruong o chitja.
Linaha tse tsoetseng pele indastering li fokolitse tšebeliso ea mobu bakeng sa mehlape ka 20% Lilemong tse mashome tsa morao tjena ha tlhahiso e imena habeli, ka lebaka la boqapi ba phepo ea liphoofolo, bophelo ba liphoofolo, liphatsa tsa lefutso jj. 30% ka ho amohela keketseho ea mekhoa e metle le mahlale.
Liindasteri tsa mahe le likhoho li ikemiselitse ho hlahisa lijo tse nang le phepo ka tsela e utloahalang le e nang le boikarabelo tikolohong. Sena se bontšitsoe ka Khomishene ea Machabeng ea Mahe (IEC) Khato ea Lefats'e bakeng sa Mahe a Tsofetseng (GISE) le Lekhotla la Machabeng la Likhoho (IPC) Phatlalatso ea Sao Paulo, e hlalosang boikitlaetso ba lekala ho ts'ehetsa li-SDG tsa UN.
Lekala la lefats'e la likhoho le likhoho le ka thusa ho potlakisa boiteko ba ho aha lefapha la lijo la lefatše le fapaneng le le tiileng. Lijo tsa mohloli oa liphoofolo tse nang le limatlafatsi tse ngata, joalo ka nama ea likhoho le mahe, li bohlokoa bakeng sa litsamaiso tsa lijo tse matlafatsang, tse bolokang tikoloho le tse lekanang.
Khoasolla polelo ea PDF