Te whakapumau i te oranga a meake nei: E 7 nga umanga hua manu ki nga UN SDGs
Ko te 'Sustainability'- he kaupapa wera i roto i te rängai ahuwhenua – kei te whakaawe tonu me te hanga i te ahumahi hua manu me tua atu, ka whai waahi nui ki nga mahi whakangao a meake nei.
Ko te oranga tonutanga kei roto i nga ahuatanga o te taiao, ohaoha me te hapori me te whakatauhia e te United Nations (UN) "te whakatutuki i nga hiahia o naianei me te kore e whakararu i te kaha o nga whakatipuranga kei te heke mai ki te whakatutuki i o raatau ake hiahia"[1]
I te tau 2015, 193 nga rangatira o te ao i whakapau kaha ki te Nga Whanaketanga Whakawhanaketanga Tauwhiro (SDGs) 17 a UN. Ko enei whainga e tohu ana i te tirohanga tahi ki te whakakore i te rawakore me te kore tauritenga hapori me te whakatika i te huringa o te rangi i mua i te tau 2030.
I roto i nga whainga 17, kua tautuhia e te IEC's Global Initiative for Sustainable Eggs (GISE) nga kaupapa tuatahi e 7 kei reira te ahumahi hua manu o te ao e whai paanga ana.
Whāinga Tuarua: Kore Hiakai
I te tau 2020, i kii te UN, neke atu i te 30% o te taupori o te ao he iti, he kino ranei te kai kore kai, a, 149.3 miriona nga tamariki kei raro iho i te 5 tau te pakeke. [2].
E whai ana te SDG 2 ki te whakamutu i te matekai me te kore kai i roto i nga pakeke me nga tamariki i mua i te tau 2030 ma te whakanui ake i te whai waahi ki nga kai haumaru, kai pai, me nga hua ka uru ki te otinga.
E mohiotia ana nga hua he pūmua kounga teitei, he waatea, he maha hoki nga mahi. Kei roto i a raatau te nuinga o nga huaora, nga kohuke me nga antioxidants e hiahiatia ana e te tinana, a kua whakamatauhia he pai ake te tipu, te mahi hinengaro me te whanaketanga motuka. [3].
I kitea e tetahi rangahau tata ki te paanga o nga hua ki runga i te kai me te whanaketanga o nga tamariki i Ecuador ka taea e nga hua te whakanui ake i te tipu o nga tamariki nohinohi me te whakaheke i te nui o te mate ki te 47% [4].
Ko te mahi a nga hua manu ki te patu i te hiakai e mohiotia ana e nga pakihi hua manu puta noa i te ao, a he tokomaha kei te whakapau kaha ki te whakarite kia tukuna nga hua ki te hunga e matea ana ki te kai. Hei tauira, ko te International Egg Foundation (IEF) te tuku i te whānuitanga o nga kaupapa ki nga whenua iti-me waenga-moni, penei i Mozambique me Uganda, i reira na roto i te whakarato rauemi me te whakangungu, ka whakamanahia nga hapori ki te whakaputa hua, te whakanui ake i to raatau urunga ki te pūmua kounga teitei.
Whāinga 3: Kia Ora me te Ora
Ko te whakarite i te oranga hauora me te whakatairanga i te oranga i nga reanga katoa te kaupapa o te SDG 3. Na te kaha o te matūkai me te waatea o te koiora, ka whai mana nga hua ki te whakapai tika i nga hua hauora o nga pakeke me nga tamariki huri noa i te ao.
He puna pūmua te kounga teitei o nga hua, he 13 nga huaora me nga kohuke kei roto. Kei roto i tenei ko nga micronutrients e tino mate ana penei i te Huaora D, mo te pupuri i te wheua hauora me te hanganga uaua, me te huaora B12, mo te whakaiti i te ngenge.
Ka kitea ano te kai o te hua manu i roto i nga rangahau putaiao maha hei painga mo te hauora kanohi, te whanaketanga hinengaro, te mahi a te punaha mate, me te whanaketanga o te kopu. Ka kitea e koe etahi atu korero mo nga painga kai o nga hua i runga i ta maatau Wharangi 'Cracking Egg Nutrition'.
Whāinga 4: Matauranga Kounga
He mea nui te maatauranga kounga mo te katoa hei whakarite kia whiwhi nga tangata o te ao i nga pukenga me nga matauranga e tika ana kia noho ora, kia whiwhi mahi, kia whai oranga. Ko nga hua he taapiri pai ki nga kai a nga akonga o nga reanga katoa - kei roto ko te choline e tautoko ana i te whanaketanga roro me te kukū.
Ko te ahumahi hua manu e whakatapua ana ki te whakanui ake i te mohiotanga ki nga hua ka taea e nga hua te whakarato i runga i te kai, te taiao, me te oranga.
Hei tauira, i Colombia, ka whakahaerehia e te National Federation of Poultry Producers of Colombia (Fenavi). 'Ko te Raina koura mo te Tohutohu Kai Kai mo nga Kaumatua' – he ratonga waea e whakarato ana i te matauranga kai kore utu e pa ana ki nga kai hauora me te mahi a nga hua ki nga reanga pakeke, me te tautoko a te Colombian Association of Clinical Nutrition. Ko nga tohutohu ka tukuna e nga tohunga ngaio hauora me te whakawhaiaro ki ia tangata.
I tua atu, i te American Egg Board whakarato i te whānuitanga o nga rauemi kore utu i runga i ta ratou paetukutuku e whakaako ana i nga tauira, mai i te whare wananga tae noa ki te kura tuarua, mo te maha o nga painga o nga hua, me nga hua kua whakauruhia ki roto i nga kaupapa rereke penei i te pangarau me te putaiao.
Ko nga whakahaere penei i te International Egg Foundation ka haumi ano ki nga kaupapa ako penei i te 'Nga Kura Hua o te Ao' – e whakarato ana i nga tangata taiwhenua puta noa i Awherika nga pukenga e tika ana kia eke angitu hei kaiahuwhenua hua manu. Kua whakatenatenahia e enei kaupapa te mahi, te tipu ohaoha me te pai ake o te hauora kai.
Whāinga 8: Mahi Totika me te Tipu Ohaoha
E whai ana te SDG 8 ki te whakatairanga i te tipu ohaoha whakauru me te pumau, te mahi, me te mahi tika mo te katoa, a ka whai waahi pai te umanga hua manu ki tenei.
Ko te whakangao hua manu he tino moni whiwhi moni mo nga taupori taiwhenua huri noa i te ao, neke atu i te 4 miriona nga tangata e mahi ana i te waahanga hua manu puta noa i te ao. [5]
Ko nga wahine he wahanga nui o nga kaiahuwhenua (ina koa i nga whenua iti me nga whenua waenga-moni), a he kaha te kaha o te umanga ki te whakapiki ake i tenei whakaurunga.
Hei tauira, Egg Farmers of Canada (EFC) run a 'Nga Wahine i roto i te Kaupapa Ahumahi Hua' ki te whakahihiri i te reanga o muri o nga rangatira wahine i roto i te umanga hua manu Kanata. Ka uru atu nga kaikawe ki nga whai waahi matauranga, nga hononga, me nga huihuinga ahumahi, te hanga hononga me te tiri wheako. I tenei wa, 1/3 o nga kaiwhakahaere Paamu a Kanata he wahine [6].
Hei whakatuwhera i te kaha katoa o nga tohunga umanga hua manu me te whakatenatena i te whakauru kaha o nga whakatipuranga rangatahi ki te waahanga, ka whakahaerehia e te IEC te 'Hotaka mo nga Kaihautu Huka Rangatahi (YEL)'. Ka whakawhiwhia ki nga kaiuru he tohutohu mai i nga rangatira o te umanga hua manu me nga whakahaere hoa na roto i nga whakaaturanga, nga wananga kaiarahi, nga korerorero tepu huri noa me nga huarahi honohono ahurei.
Ko tetahi atu whainga matua o SDG 8 ko te whakakore i te mahi kaha, te taurekareka hou, te hokohoko tangata, me te mahi tamariki. I te 2018, i tangohia e te WEO te Te whakatau a te Huinga Taonga Kaihoko mo te mahi takoha – na tenei whakapumautanga i noho ai te ahumahi hua manu te roopu taonga tuatahi o te ao ki te whai huarahi ki te whakatairanga i nga tika tangata me nga tikanga mahi tika.
Whāinga 12: Te Whakamahinga Whakaaetanga me te Whakaputa
Ko te aronga o te SDG 12 ko te whakapumau i te oranga o nga reanga o naianei me nga reanga kei te heke mai ma te whakarite i nga tauira kohi me te whakaputa. He maha nga wero nui o te ao, penei i te huringa o te rangi, te ngaronga o te kanorau koiora, me te parahanga, ka taea te kii na te kino me te kore e tau te kai me te whakangao, na reira he mea nui ki te mahi.
Ko te ahumahi hua manu e u ana ki te whakaputa kai whai kiko i runga i te taiao me te whai mana, a he maha nga pakihi hua manu o te ao kua whakapau kaha ki te whakatutuki i tenei kaupapa.
Hei tauira, 10 o te 12 o nga kaihanga hua manu nui rawa atu o te whenua i Ahitereiria kua whakatinanahia etahi momo hiko o te ra ki o raatau paamu. [8] I tua atu, i Kanata, kei te mahi nga whare witi korekore, kei te rite te kaha e whakamahia ana e te whare witi ki te nui o te kaha o te ra ka hangaia i runga i te waahi. [9]
Ka taea hoki te whakaputa hua porohita, me nga hua parapara ka hoki ano ki te punaha ki te whakaputa i etahi atu putanga. Hei tauira, ka taea te whakamahi hamuti ki te wairakau i nga hua ka whakamahia i muri mai hei whangai i nga paparanga - na tenei ka whakaiti i te hiahia mo nga whakaurunga o waho me te whakapau kaha.
E mohiotia ana hoki nga hua e te World Resource Institute hei puna pūmua he iti te paanga - he pai te huri a te heihei i te kai ki roto i te pūmua me te tono kia iti te turanga whenua hei mahi pera, hei whakaiti i te paanga o te taiao me te paanga ki te kanorau koiora. [10]
Whāinga 13: Te Mahi Ahurangi
Ko te pāmahana o te ao i tenei wa kei te 1.1 nga nekehanga ki runga ake i nga taumata o mua i te ahumahi, kei te piki haere tonu, me te maha o nga paanga o te huarere puta noa i te ao. [11]
E whai ana te SDG 13 ki te mahi wawe i te ao ki te whawhai i te huringa o te rangi me te whakawhāiti i te whakamahana ki te 1.5 nga nekehanga ki runga ake i nga taumata o mua i te ahumahi, i runga i te Whakaaetanga Paris – kia tutuki ai tenei, me heke te tukunga hau kati (GHG) ma te 43% i te ao i te tau 2030 ka eke ki te kore utu hei te tau 2050 [11]
Ko te huarahi matua ki te tapahi i nga tukunga ko te whakaiti i te tango rauemi me te whakanui ake i te kaha; he maha nga pakihi hua manu kua ahu whakamua ki tenei whainga.
Hei tauira, ko te pai o te taiao i roto i te ahumahi hua manu o Amerika, penei i te ahunga whakamua i roto i nga punaha whare heihei, te pai o te whangai, me te whakahaere hamuti, kua heke te tapuwae taiao o te umanga ki te 65% i roto i te 50 tau, me te tukunga o te GHG ma te 71% (1960-2010). ) [12] [13]
I tua atu, he rangahau mo te ahumahi hua manu Kanata i kitea he 41% te whakahekenga o te whakamahi hiko i waenga i te 1962 me te 2012 me te 72% te whakahekenga o nga tukunga GHG, ka taea te kii ko te nuinga o nga haumi ki te whakahou me te whakamahi i nga rama rama LED pai ake. [7]
Whāinga 17: Whakahoahoa mo nga whainga
Ko te SDG 17 e arotahi ana ki te whakarite i te mahi tahi o te ao o nga whenua iti, waenga, me nga whenua whai hua nui ki te whakatutuki i nga whaainga whanaketanga taumau. Ko te tono kia whakahoahoa i waenga i nga kawanatanga, i te rangai motuhake, me te hapori tangata.
Hei kanohi mo te ahumahi hua manu o te ao, he mahi nui te IEC ki te whakakotahi i nga whenua me nga whakahaere kia tutuki enei SDG. Kei te whakawhanake tonu te whakahaere i nga hononga pai me te World Organization for Animal Health (WOAH), te Huinga Taonga Kaihoko (CGF) me nga hononga hua manu nui puta noa i te ao, me te whakapumautanga o te whakawhitiwhiti korero me te World Health Organization (WHO), te United Nations (UN). ) me te UN Food and Agriculture Organization (FAO) ki te whakatika i te whānuitanga o nga take oranga.
Paatohia a konei ki te ako atu mo te oranga o te ahumahi hua manu.
Tohutoro
[1] United Nations
[3] E3 Taiwhanga Kai
[5] IEC Economist
[9] Egg Farmers of Canada Sustainability Report
[10] Te Whanga o Te Ao
[12] Pelletier, N, et al (2014)
[13] Te Huka Whakamiharo
Hamama mo te oranga tonutanga!
Hei awhina i a koe ki te whakawhitiwhiti korero mo nga tohu whakapumautanga o nga hua me te ahumahi hua manu, kua whakawhanakehia e te IEC he kete taputapu ahumahi ka taea te tango, tae atu ki nga karere matua, te whānuitanga o nga panui paapori, me nga whakairoiro rite mo Instagram, Twitter me Facebook.
Tikiake i te kete taputapu ahumahiRoopu Tohunga Tauwhiro Taiao
Hei tautoko i te Kaupapa Kaha o te Ao mo nga Hii Pumau, kua whakakotahihia e te IEC nga tohunga whai paanga ki te mahi kai ahuwhenua tauwhiro kia toa tonu te whanaketanga me te whakapainga o nga mahi tauwhiro puta noa i te mekameka uara hua. Ka tautokohia e te Roopu Tohunga te umanga hua manu ki te arahi tonu i te mahinga pūmua tauwhiro o te ao.
Tutaki ki te Roopu Tohunga